Alt İşveren (Taşeron) Nedir?

Taşeron adıyla da bilinen alt işveren kavramı; yapılacak olan asıl işe ait belirli bir bölümün, çeşitli uzmanlık veya kapasite gerekçeleriyle farklı bir işverene yaptırılmasını ifade eder. Bu kapsamda mevcut işi yapan işverenler, işin bir kısmını alan uzmanlığı veya teknolojik kapasite yeterliliği açısından uygun olan başka bir işverene devredebilir. 

Taşeron Nedir? 

“Alt işveren nedir?” sorusunun yanıtını arayanlar taşeron kavramının da aynı kapsamı içerdiğini bilmelidir. Her iki ifadeyle de taşeron; belirli bir iş ve ticari hareket gereğinin, asıl işveren tarafından yapıldığı ancak bu işin bazı kısımlarında alan uzmanlığı ya da teknoloji ihtiyacı doğmasıyla farklı işverenlerle iş birliği yaptığı durumu ifade eder. Kısaca taşeron; bir işverenin başka bir işverene kısmi olarak sorumluluk yüklemesidir.  

Örneğin; bir inşaat firması, gerçekleştirmekle yükümlü olduğu projede kendi bünyesindeki uzmanlık gereklerini yerine getirir. Projenin mühendislik, mimarlık, malzeme temini vb. teknik ihtiyaçlarını karşılar. Ancak binaların yapımında çalışması gereken işçi sayısı kadar personeli bulunmuyorsa; bu işlerde uzman işçilerin temini için farklı bir firmayı görevlendirerek ihtiyacın karşılanmasını sağlayabilir. 

Alt İşveren Ne Demek? 

Alt işveren; bir işveren tarafından sorumluluğu kabul edilen ticari faaliyetlerde, uzmanlık – teknoloji veya kapasiteye bağlı olarak farklı bir işverene sorumluluk yüklenmesi durumlarında, sorumluluk verilen işveren anlamına gelir. İşveren ve alt işveren ilişkisine yönelik kapsam ve mahiyet açıklamaları 4857 sayılı İş Kanunu ile belirlenmiştir. 

Kanun gereği bir işveren, iş yerinde gerçekleştirdiği mal ya da hizmet üretimi, satışı, dağıtımı ya da sunumuna dair yardımcı işler için asıl işin bir bölümünü devredebilir. Bu devir sonrasında asıl işin devredilen bölümündeki tüm hak ve sorumluluklarla ilgili olarak alt işveren firma sorumlu kabul edilir. Ancak asıl işverenin sorumlulukları da devam eder. 

Alt işveren firmalar asıl işin bir bölümünü devralmaları halinde, işi yaptıracakları işçilere, elde edilen gelirden doğan vergilere, harçlara ve yükümlülüklere karşı sorumluluğu kabul eder. Bu kapsamda asıl işveren mevcut işin tamamından sorumludur. İşin doğasından kaynaklansa bile mevcut risklere karşı önlem alma ve sorumlulukları yerine getirme konusunda devredilen bölümler için alt işveren (taşeron) firma sorumludur. Aynı durum mevcut işin tamamı için hak ve sorumluluklar söz konusu olduğunda asıl işveren adına da geçerlidir. 

Alt İşverenlik İlişkisi Nedir? 

Alt işverenlik ilişkisi ve kapsamı 4857 sayılı İş Kanunu ve konuyla ilgili yasalar yoluyla belirlenmiştir. Bu bağlamda asıl işveren ve alt işveren arasındaki ilişki ve faaliyet esasları kanun hükümlerine tabidir. Asıl işveren söz konusu faaliyetlerin alt işverene devri için yalnızca belirli alanlarda destek alabilir. Asıl işin hangi kısımlarının devredileceği ilgili yasada yer almaktadır. Devir sırasında gözetilmesi gereken en mühim husus; devri yapılacak olan iş kısmının asıl işverende bulunmayan uzmanlık, teknoloji veya hacim içermesidir.  

Mal ya da hizmetin esasını ifade eden iş tamamen bir başka işverene devredilemez. Alt işverenlik ilişkisi gereği asıl işveren yalnızca işin uzmanlık gerektiren veya teknolojik imkanlara bağlı çalışma bölümlerini devredebilir. Bu durumda devredilen kısımlar haricindeki tüm yükümlülüklerden sorumlu sayılır. İş devri yapılan kısımlar için de söz konusu yükümlülükler alt işverene aittir. Asıl işveren ve alt işveren arasındaki ilişkinin devamlılığına dair herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. 

Alt İşverenlik İlişkisinin Riskleri 

Alt işverenlik ilişkisi hem asıl işveren hem de alt işveren açısından çeşitli riskler barındırır. Alt işverenlik riskleri düşünüldüğünde hak ve sorumluluklara karşı yükümlülük asıl işvereni de kapsar. 

Yani bir işin gerçekleşmesi sırasında çalıştırılan personeller; alt işveren personelleri bile olsa sigorta prim ödemelerinin yapılmasından iş güvenliğine kadar tüm alanlarda asıl işveren de sorumlu tutulur. Olası hukuk ihlalleri, güvenlik açıkları, hak ihlalleri ve alt işveren kaynaklı eksiklikleri gözetmek asıl işverenin sorumluluğudur. Aynı durum iş kazaları, meslek hastalıkları, işin doğasından kaynaklı insani riskler için de geçerlidir.  

Taşeron İşçi Kime Denir? 

“Taşeron işçi nedir?” sorusu tüm işverenler için merak konuları arasında yer alır. Taşeron işçi; bir işin yapılması için asıl işverenin ilişkisi bulunan alt işveren adına çalışan işçileri ifade eder. 

Taşeron işçiler hak ve sorumluluklarıyla ilgili olarak alt işverene karşı yükümlüdür. Ancak işçiye karşı yükümlülüklerde asıl işveren ve alt işveren aynı anda sorumlu kabul edilir. İşçilerin prim ve güvenlik haklarından iş yeri risk önlemlerine kadar taşeron işçiler hem asıl işverenden hem de alt işverenden hak talep edebilir. 

4857 Sayılı İş Kanununa Göre Taşeron 

4857 sayılı İş Kanununda yer alan 2. madde uyarınca işçilerin bireysel ve kolektif haklarına ilişkin sorumlulukların kapsamı belirlenmiştir. Bu bağlamda işçilerin “muvazaalı” işlemlerine ilişkin temel sorumluluk müşterek kabul edilir. 

Taşeron işçi hakları ve sorumluluklarına ilişkin farklı yasa ve yönetmelikler de bulunmaktadır. Hem asıl işveren hem de alt işveren işçilerin çalıştırılma süreleri boyunca yasalardan aldıkları haklara karşı yükümlüdür. Bu durumda işçiler taleplerini her iki tarafa ya da taraflardan birine iletebilir.  

Asıl İş Alt İşverene Verilebilir Mi? 

Asıl işin devrine ilişkin kapsam yasa gereği uzmanlık alanlarıyla sınırlıdır. Yani asıl işveren gerçekleştirmeyi taahhüt ettiği bir işte bulunan; uzmanlık, teknoloji ve kapasite ihtiyaçlı kısımları bir başka işverene devredebilir. Birimlere bölünen asıl işin farklı uzmanlık alanları için farklı işverenlere devir söz konusu olabilir.  

Asıl işin tümüyle farklı bir işverene devrine ilişkin mevzuat gereği; devrin yapıldığı işverenin işe yönelik tüm uzmanlık, teknoloji ve kapasite yükümlülüklerini karşılaması gerekir. Ancak işin tümü devirle alt işverene yüklense bile asıl işveren iş ve işçilere karşı ortak sorumluluğu kabul eder. 

Alt İşveren Asıl İşverene Rücu Edebilir Mi? 

İş ve personellere yönelik müşterek sorumluluğu kabul eden asıl işveren ve alt işveren; ilgili yasa gereği birbirlerine karşı da sorumludur. Dolayısıyla personellerin işçilik haklarından dolayı yapılan ödemeler için taraflardan biri kendi sorumluluk alanını aşan ödemeler yapmışsa; borcun kendi sorumluluğu dışında kalan kısmı için diğer tarafa rücuda bulunabilir. 

Taşeron İşçi Hakları 

Müteselsil sorumluluk kapsamında taşeron işçi haklarına yönelik olarak hem asıl hem de alt işveren yükümlüdür. Kıdem veya ihbar tazminatından fazla mesai ücretine, yıllık izin haklarından resmî tatil çalışmalarındaki ekstra ödemelere kadar tüm işçi haklarına taşeron işçiler de sahiptir. Bu haklarını elde etmek için hem asıl hem de alt işvereni sorumlu tutan dava açma hakları da bulunmaktadır. 

Şirketinizi Yönetirken Profesyonel Norma Desteğinden Faydalanın

Şirket kuruluş aşamalarından itibaren ihtiyaç duyduğunuz her an Norma platformu hizmetlerinden ve danışmanlığından faydalanabilirsiniz. E-belge yönetimi, işçi maaş bordrosu, beyanname işlemleri, ön muhasebe kayıtları ve daha pek çok çalışma alanına yönelik olarak Norma’nın profesyonel desteğinden faydalanın! Tek platform üzerinden hem muhasebe kayıtlarınızı hem de e-belge yönetimlerinizi Norma ile gerçekleştirebilir, danışmanlık hizmetiyle şirketinizi büyütürken profesyonel destek alabilirsiniz.