Keşideci Nedir? Muhasebede Keşideci Ne Demek?

Ödemeyi vadeli şekilde organize etmek, alacakları kısa ve uzun vadeli biçimde kurgulamak için çek kullanımı gerekebilir. Bu nedenle çek hesabı ve çek kesimine dair kavramlar da işletme sahipleri tarafından bilinmelidir. 
Çek, keşideci kavramının da yer aldığı bir mali araçtır. Dolayısıyla ticari yaşamda yaygın kullanımı olan bu araca ait kavramlardan biri olarak keşideci tanımına hâkim olmak önemlidir. 

Keşide Ne Demek?  

Keşide, bir çek ya da poliçe evrakının düzenlenmesini ve imza edilmesini ifade eder. Ödeme emri anlamına gelen bu evrakların, düzenlenen kişiye iletilmesi işlemine keşide adı verilir.

Keşide işleminin yerine getirilebilmesi için “keşideci kimdir, lehtar veya hamil kimdir?” sorularının da cevaplanması gerekir. Bu kavramlara hâkim şekilde evrakı düzenleyen taraf, gereken fiziki şartları yerine getirerek çek ve poliçeleri keşide eder. Böylece söz konusu ödeme emri, ilgili evrakla birlikte muhatap bankaya verilebilir. 

Keşideci Kime Denir?  

“Çekte keşideci kimdir?” sorusunun en net yanıtı, düzenleyici kavramıdır. Evrakın düzenleyicisi olan keşideci, çek ve poliçenin uygun biçimde emir haline dönüşmesini sağlar.

Keşideciler gerçek veya tüzel kişi olabilir. Çekin düzenlenebilmesindeki ilk kural bankadan edinilen bir çek defteri olmasıdır. Keşideci olma hakkını elde eden kişi ve kurumlar, bankalardan çek defteri talep edebilir. İlgili hesaptan para transferi için emir anlamına gelen çeklerin düzenleyicisine, keşideci denir.

Vadeli işlemlerin düzenlenmesi için sıklıkla kullanılan çek ve poliçelerde 3 temel taraf yer alır. Bunlardan biri keşideci, diğeri lehtar ve üçüncüsü bankalardır. Lehtar bazı durumda hamil olarak adlandırılır.

Çekte düzenleyici taraflara keşideci adı verilir. Lehtar teslim alan, çekin veya poliçenin düzenlendiği tarafı temsil eder. Lehtarın hamili olduğu durumlarda çekin alıcı tarafı herkes olabilir.

Lehtar kısmında yer alan hamiline değişikliği, çekin bozdurulması sırasında, teslim eden kişiyi ifade eder. Yani ilgili evrakı muhatap bankaya götüren herkes, çekteki tutarı tahsil edebilir. İsme kesilen çeklerde lehtar, çekte adı yazan kişi ve kurumlardır. Aksi durumlarda hamiline düzenlenen çekleri, bankaya fiziken teslim eden herkes için tahsil hakkı doğar. Bu nedenle keşideci, çekin kim adına bozdurulması emrini vermek isterse, lehtarı ona göre belirtmelidir. 

Keşidecinin Sorumlulukları 

Çek keşide etmenin çeşitli sorumlulukları vardır. Bu sorumluluklar keşideciye aittir. Poliçe ve çek düzenleyici keşidenin dikkate alması gereken sorumluluklar şu şekilde sıralanabilir: 
    • Çekler üzerinde mutlak surette “çek” ibaresi bulunmalıdır. 
    • Herhangi bir şart içermesi halinde çek geçersiz sayılır. 
    • Keşidecinin düzenleme sırasında şart belirten ibare kullanmaması gerekir. 
    • Çekin konu edindiği meblağ keşideci tarafından hem rakamla hem de yazıyla yazılmalıdır. 
    • Ödemeyi yapacak olan banka bilgileri eksiksiz olarak çeke yazılmalıdır. 
    • Keşideci evrak üzerinde güncel tarihi mutlaka belirtmelidir. 
    • Birden fazla tarih bulunan çek geçersizdir.

Keşideci sorumlulukları, ilgili banka mevzuatına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Banka politikaları gereği ve aradaki sözleşmelere bağlı olarak, keşidecinin hukuki sorumlulukları genişleyebilir. Keşideci olacak kişilerin, bu sorumlulukları söz konusu kanallar aracılığıyla öğrenmesi gerekir. 

Keşidecinin Dikkat Etmesi Gerekenler  

Keşidecilerin çek düzenlemesi sırasında dikkat etmesi gereken önemli konular bulunur. Bunlardan ilki eksiksiz bilgi doldurma işlemidir.

“Lehtar nedir ve çekte nasıl belirtilir?” konusuna hâkim keşideci, evrakı ona göre eksiksiz doldurmalıdır. Ayrıca ödeme muhatabı banka bilgilerini de çekte belirtmelidir. Keşideci evrak düzenlemesini yapıp çeki kestikten sonra ödeme yerini belirtmelidir.

Ödeme yeri belirtilmemiş çeklerle ilgili tek istisna ad-soyad kısmının yanına yazılması durumudur. Bunun haricinde herhangi bir alanda ödeme yeri belirtilemez. Ya ödeme yeri satırında ya da ad-soyad bölümünde ödeme yeri belirtilmemiş çekler kabul edilmez. Keşidecinin düzenleme sırasında bu ayrıntıya dikkat etmesi gerekir. 

Keşideci Çek İptali İsteyebilir Mi? 

Keşideci çek iptali konusunda kendi iradesi dışındaki sebeplere bağlı olarak iptal isteyebilir. Bu iptal sebepleri ziyaı sebepler olarak adlandırılır.

Çekin kaybolması veya tahrifi için açılan davalar sonrasında çek iptali gerçekleşebilir. 3 kez aralıklı şekilde Türk Ticaret Sicil Gazetesine ilan verilir ve iptal duyurusu tamamlanır. Ancak söz konusu iptal sürecinde, konuya dahil evrakın yetkili hamili olma şartı vardır. Çek keşidecileri tek taraflı olarak davayı açamaz.  

Çek Nedir? 

Ödeme araçlarından biri olan çek, bankaya verilen yazılı ödeme emridir. Bu emirde düzenlenme tarihi, tahsilat tarihi kabul edilir. Ancak vadeli işlemlerde çek kullanmak isteyen çek keşidecileri, çekleri ileri tarihli düzenler. Böylece çek tarihi geldiğinde lehtar tahsilatı yapabilir.

Normal şartlarda her çek düzenlendiği anda tahsil hakkı doğurur. Ancak özellikle ticari anlaşmalar ve ödemeler için çek keşidecileri ileri tarihli düzenlemelere başvurur. Böylece bankaya ödeme emri veren bu kağıtlar, ileri bir tarihte düzenlenmiş gibi tahsil edilir. 

Çek Defteri Nedir? 

Çek defteri; bankaların keşideciler için temin ettiği, her sayfasında çek evrakının bulunduğu defterdir. Çek koçanı olarak da adlandırılan bu defterde hesap numarası, çek hesabı bilgileri, vergi numarası ve basım tarihi yer alır. Bu defterin bilgilerini içerdiği hesaba da çek hesabı adı verilir.  

Çek Vadesi Nasıl Hesaplanır? 

Çeklerde herhangi bir vade bulunmaz. Ancak düzenleyen keşideciler, ileri vadelerde bozma işlemi yapılması için düzenleme tarihini ileri şekilde ayarlayabilir. Bu durumda mevcut tarih ve düzenleme tarihi arasındaki fark çek vadesi hesaplama için yeterlidir. Ayrıca takasa verilen çekler için bu süre normalden 2-3 gün daha fazla sürebilir. İşlem yapılan banka politikalarına bağlı olarak değişken süreçler yaşanabilir. 

Keşidecinin Çeki Kaybetmesi 

Çekin kaybolması halinde “zayi” durumu yaşanır. Çekin zayi olması TTK 711. maddeyle düzenlenen bir işlem sırasına tabidir.

Muhatap bankanın ödemeden men edilmesi ve ibraz süresi içinde ilgili bankaya başvuru yapılması gerekir. Ayrıca ziyaı davalar aracılığıyla da iptal süreci başlatılabilir.  

Norma ile Tüm Tahsilatlarınızı Tek Yerden Kontrol Edin 

İşletme yönetiminde pek çok detay ve uzmanlık gerektiren yönetim alanı bulunur. Özellikle cari hesap takibi ve ön muhasebe alanı, işletme yönetimi açısından kritiktir.

Dijital dönüşüm kapsamında işletmenizin bu yönetim alanlarını pratik hale getirmek için Norma’nın sunduğu hizmetlerden yararlanabilirsiniz. Norma, yönetimde ihtiyaç duyduğunuz kolay hesap takibi, bankacılık entegrasyonu ve ön muhasebe işlemlerini tek ekrandan yönetmenizi sağlar. Siz de nitelikli şirket yönetiminde dijital dönüşüm avantajından faydalanmak için hemen Norma’ya katılın!