Matrah Nedir? Matrah Artırımı Nasıl Yapılır?

Devlet gelirlerinin ana kalemini; özel tüketim vergisi, katma değer vergisi ve geçici vergi gibi birçok vergi türü oluşturur. Matrah ise devletin önemli gelir kalemlerinden olan vergilerin hesaplanmasında kullanılan baz değere verilen isimdir. Gelirin, devlet için vergilendirilmeye tabi tutulmuş kısmının miktarını belirlemek için kullanılır. 

Matrah artırımı, devlet tarafından belirlenmiş vergi çeşitlerinde kanunların izin verdiği yıllara göre yapılır. Örnek olarak 7326 sayılı kanun matrah artırımı; 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020 yıllarını kapsayan matrah ve vergi artırımı imkanı sunar. 

Vergi Matrahı Artışı Nedir?

Vergi matrah artırımı; vergi mükelleflerinin isteği doğrultusunda ek vergi ödeyerek, Maliye Bakanlığı tarafından yapılan vergi incelemesinden muaf olmaya yarayan uygulamanın adıdır. Böylelikle ek gelir ödeyerek; devlet tarafından kanunca matrah artırımına uygun görülen yıllar için ceza kesiminden muaf olunur. 

Matrah ve Vergi Artırımı Neden Önemlidir?

Maliye Bakanlığı incelemelerini dikkat ve titizlik ile yürütür. Mali yıllar içerisinde yapılan hataların ve usulsüzlüklerin ağır cezalandırılmaları olur. 
Mali inceleme sürecinin stresini yaşamamak ve ceza kesiminden muaf olmak adına matrah ve vergi artırımına gitmek, bahsi geçen mali süreçlerin rahat geçirilmesini sağlar. Ayrıca şirketini kapatmak isteğinde olan ve şirketin geçmiş mali dönemleri hakkında Maliye Bakanlığı tarafından incelemeye tabi tutulmak istemeyen vergi mükellefleri için de matrah artırımı önemlidir. 
Şirketi sonlandırma söz konusu olduğunda “şirket kapanışı nasıl yapılır?” sorusu da beraberinde gelmektedir. Şirket kapanışı yapmayı düşünen vergi mükellefleri bağlı olduğu ticaret sicil müdürlüklerine ve vergi dairelerine bildirim de bulunurlar.

Matrah Artırımından Kimler Faydalanır?

Devlet tarafından aşağıdaki vergi çeşitlerinden mükellefiyeti olanlar matrah ve vergi artırımından yararlanabilirler:
    • Gelir vergisi mükellefleri
    • Kurumlar vergisi mükellefleri
    • Gelir stopaj vergisi mükellefleri
    • Kurumlar stopaj vergisi mükellefleri
    • KDV mükellefleri
Yukarıda bahsi geçenler dışında vergi mükellefi olmasına rağmen ilgili yıllarda ticari faaliyetlerde bulunmuş veya kazanç elde etmiş olmasına karşın, kazançlarını vergi dairelerine bildirmemiş olanlar da matrah ve vergi artırımından yararlanabilirler.
Maliye Bakanlığı incelemesi sürecine dahil olmuş vergi mükellefleri, kendi vergi inceleme raporları vergi dairesine henüz gitmemiş ise matrah artırımı yaparak inceleme ve cezadan muaf olabilirler.

Vergi ve Matrah Artırımından Kimler Faydalanamaz?

Aşağıda belirtilen 7326 sayılı kanun maddeleri kapsamına giren mükellefler, vergi ve matrah artırımından faydalanamazlar:
    • Vergi mükelleflerinin tutmakla yükümlü olduğu ve yıl içerisindeki bütün mali işlemlerin yer aldığı defter ve belgeleri ortadan kaldıranlar veya evrakta sahtecilik yaparak bu belgelerin sahte bir şekilde doldurulmasını sağlayanlar veya hiç kayıt bulundurmayanlar,
    • Türkiye Cumhuriyeti Devleti anayasasına göre terör suçundan ceza alıp hüküm giyenler,
    • Devletin bölünmez bütünlüğünü kapsayan milli güvenlik anlayışına karşı bir şekilde eylemlerde bulunan örgüt veya gruplarla ilintili olduğu resmi makamlarca onanmış kişiler vergi ve matrah artırımından yararlanamazlar. 

Hangi Vergi Türlerinde Matrah Artırımı Yapılır?

Aşağıda bahsi geçen vergi türlerinde vergi ve matrah artırımı yapılır:
    • Gelir Vergisi
    • Kurumlar Vergisi
    • Stopaj Vergisi
    • Katma Değer Vergisi (KDV)

Hangi Dönemler İçin Matrah Artırımı Yapılabilir?

Matrah artırımı yapılabilecek dönemler devlet tarafından Resmî Gazete’de yayımlanan kanunlar ile belirlenir. 
Güncel olarak Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7326 sayılı kanuna göre vergi mükellefleri; 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020 yılları için vergi matrah artırımında bulunabilirler. 

Hangi Durumlarda Vergi ve Matrah Artışı Yapılmalıdır?

Vergi ve matrah artırımından faydalanmak her vergi mükellefi için bir haktır. Kanunun uygun gördüğü yıllar içerisinde o yılın mali döneminde yapıldığını düşündüğünüz hatalar ya da usulsüzlükler bulunuyorsa bunlardan dolayı ceza almamak için vergi ve matrah artışı yapılmalıdır. 
Herhangi bir hata yahut usulsüzlük olmamasına rağmen belirtilen mali yıllarda Maliye Bakanlığı’nın incelemesine tabi olmamak için de vergi ve matrah artışı yapılabilir.

Matrah Artışı Kararı Almak Vergi İdaresinde Olumsuz Bir İzlenim Yaratır Mı?

Vergi ve matrah artışından faydalanma imkânı devlet tarafından sağlanır Matrah artışı kararı devletin onayına tabi olduğundan, vergi idareleri açısından olumsuz bir durum teşkil etmediği gibi vergi daireleri matrah artışı uygulamalarını destekler.

Vergi ve Matrah Artırımı Maliyeti Nedir? 

Vergi ve matrah artırımları, ilgili vergi türü ve ilgili yıllara göre değişiklik gösterir. Aşağıda gelir vergisi matrahı artırımında bulunacak vergi mükellefleri ve yıllara göre gelir vergisi matrahı hesaplaması belirtilmiştir;

• İşletme hesabı kaidelerine göre mali kayıtlarını hazırlayan vergi mükellefleri için fiyatlandırma şu şekildedir:

• Bilanço kaidelerine göre vergilendirilen ve bu esaslara göre mali kayıtlarını tutan vergi mükellefleri ile serbest meslek tanımı kapsamına giren kişiler için yıllara göre belirlenen fiyatlandırma şu şekildedir:

Vergi mükelleflerinin kazançları, yalnızca basit usulde belirlenen gelirlerden oluşuyor ise vergilendirilmeye tabi alındığı asgari matrah meblağ miktarının hesaplanması üç adet parametreye göre belirlenir:

• Parametrelerden ilki asgari matrah tutarının, yukarıda yıllara göre belirtilmiş ve bilanço kaidelerine göre hesaplanmış meblağların 1/10’undan az olamayacağıdır.

• İkinci parametre, vergi mükellefinin gelirinin sadece gayrimenkulden elde edilen; kar payı, faiz, kira ve benzeri gayrimenkul gelirlerinden oluştuğu durumlarda ilgili yıllarca belirtilen bilanço kaidelerine göre hesaplanmış meblağların 1/5’inden az olamayacağına yöneliktir. 

• Son parametre ise mevcut kazançları yukarıda bahsedilen durumların kapsamına girmeyen, gelir vergisi üzerinden vergilendirilen mükellefler için asgari matrah, işletme hesabı kaidelerine göre mali kayıtlarını tutan vergi mükellefleri adına belirlenmiş tutardan daha az olamayacağını belirtir.

2022 Vergi ve Matrah Artırımı Başvuru Tarihi Ne Zaman?

Matrah artırımı ile alakalı son güncel kanun 2016 ile 2020 yılı arasındaki mali yılları kapsar. 2022 yılı matrah artırımı için henüz bir kanun yayınlanmadı.

Matrah ve Vergi Artırımında Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Vergi mükellefleri kendi istekleri doğrultusunda matrah ve vergi artırımında bulunabilirler. Matrah artırımından faydalanmak isteyenlerin dikkat etmesi gereken hususlar şunlardır:

• Matrah artırımı için yayımlanan kanunun hangi yılları kapsadığına dikkat edilmesi önemlidir.

• Matrah ve vergi artırımı kapsamında belirlenen ek verginin zamanında ödenmesi gerekir. Zamanında ödemeyi yapmayan vergi mükellefi matrah artırımı hakkını kaybeder ve incelemeye alınır.

•  Matrah ve vergi artırımı tespit edilen mali suçları örtmez. Vergi artırımı, örneğin; sahte fatura, kaçakçılık gibi tespit edilmiş suçların cezalandırılmasını önlemez.

2022 Vergi ve Matrah Artırımı Nasıl Ödenecek?

Vergi mükellefleri, vergi ve matrah artırımı hakkından faydalanması sonucu ortaya çıkan ek vergiyi ister peşin ister 6 taksite böldürerek ödeyebilir. Peşin olarak ödemenin avantajı bulunur. Peşinen ödenecek ücretlere %10 indirim uygulanır. Ödemeler ilgili vergi dairelerine veya ilgili şubelerin ATM’lerinden yapılır.

Matrah ve Vergi Artırımına İlişkin Vergi Taksitle Ödenebilir Mi? 

Matrah ve vergi artırımına ilişkin olan 7326 sayılı kanun gereğince ödemeler taksitle ödenebilir. Taksitler 2 ayda bir kere olmak üzere 6 taksitte ödenir. Taksitli ödemeler de vergi tutarları 1.09 katsayısı ile çarpılır. Ödemeleri örneklendirmek gerekirse:

Vergi mükellefi 2019 mali yılı için kurumlar vergisi türünden, matrah ve vergi artırımı hakkını kullanmak istediğinde 300.000 TL olarak hesaplanan ekstra vergiyi peşin olarak öderse %10 indirim hakkı kazanacaktır. Vergi mükellefi böylelikle 270.000 Türk lirası ödeme yapar

Vergi mükellefi peşin ödemek yerine 300.000 Türk lirası tutarındaki vergiyi 6 taksite böldürseydi; ödemesi gereken tutar 327.000 Türk lirası, taksit tutarları ise 54.500 Türk lirası olurdu.

Matrah Artırımı Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Matrah artırımı hesaplaması için vergi mükellefinin hangi yıl ve hangi vergi türünde artırım hakkından faydalanacağını belirlemesi gerekir. Her vergi türünün ve her vergi yılının kendine özgü değerleri vardır.
Kurumlar vergisi için matrah artırımında bulunacak vergi mükellefleri için bu tablo kullanılabilir:

Norma’nın Akıllı Çözümleriyle İşinizi Kolayca Yönetin!

Norma’nın özel olarak geliştirdiği akıllı çözümleri sayesinde şirketinizin tüm gelir/gider kayıtlarını eşleştirebilir, ödeme ve masraflarınızı kategorize edebilir ve nakit akışınızı kolayca yönetebilirsiniz. İşinize odaklanırken ön muhasebe işlerine vakit ayıramıyorsanız hemen Norma’lı olun hem işinizin finansını tek platformdan yönetin hem de ön muhasebe işlemlerinizi hızlı ve kolay bir şekilde halledin!