Navlun Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Navlun Nedir? 

Özellikle deniz taşımacılığı ve lojistik alanlarında çalışma yapanlar için “navlun nedir?” sorusu büyük önem taşır. Navlun; yük taşımacılığı sırasında, taşınan yükün hizmet bedeline karşılık gelen ödemedir. Deniz taşımacılığı için hazırlanan hukuki sözleşme ve yönetmeliklerde belirlenen kurallara göre hesaplanır. Bu bağlamda geminin veya taşıma aracının tamamı ya da bir kısmı için belirlenen oran dahilinde ücret hesaplaması yapılır.

Taşıma işlemlerinde alınan hizmetin bedeli olarak hesaplanan navlun, hizmet alıcı ve sağlayıcı arasında yapılan navlun sözleşmesi ile garanti edilir. Bu sözleşmeler söz konusu hizmete yönelik belirlenen taşıma bedelinin tahsili için güvence belgeleridir. 

Navlun Bedeli Nedir? 

Navlun bedelinin kapsamı çeşitli faktörlerin bir araya getirilmesiyle belirlenir. Taşıma hizmetine yönelik navlun bedelinin hesaplanması için pek çok değişken rol oynar. Bu değişkenler şu şekilde sıralanabilir: 
    • Piyasada taşıma faaliyetlerine ilişkin arz/talep oranı 
    • Teslim alma ve teslim etme noktaları arasındaki uzaklık 
    • Yükün varış noktasına ulaşma süresi 
    • Yükün taşınma sıklığı 
    • Taşıma işlemini yapan taraf için dönüş rotasında araçların boş veya dolu dönecek olması 

Navlun hesaplama sırasında denkleme katılan pek çok etken bulunmakla birlikte, reel tutarın elde edilmesi için uygulanması gereken belirli formüller vardır. Taraflar arasında imzalanan sözleşmeler, deniz taşımacılığı yönetmeliğinde yer alan navlun kapsam ve hesaplamalarına ilişkin hükümlere göre şekillenir. Hesap kriterleri de bu bağlayıcı hükümler dahilinde ortaya çıkar. 

Navlun Sözleşmesi Nedir?  

Yük taşımacılığı sırasında lojistik faaliyetini üstlenen taraf ve hizmet talep edenler arasında sözleşme imzalanır. Bu sözleşmeye “navlun sözleşmesi” adı verilir. Navlun sözleşmeleri yüklerin taşınacağı aracın tamamının veya bir kısmının tahsis edilmesini temsil eder. Bu temsil aynı zamanda tahsis eden kişinin hizmet bedeli alacağını ve talep eden tarafın bu bedel için yükümlülüğünü belgeler.

 
Navlun sözleşmeleri gereği taşıyıcı taraflar sözleşmeye konu olan işi yapacağını, hizmet talep eden taraflar yüklerin taşıma faaliyetleri kanunlarına uygun olduğunu, taşıma aracının gerekli nitelikleri taşıdığını ve taşıma ücretinin alındığını taahhüt eder. 

Karma navlun sözleşmeleri, navlun sözleşmesi türlerinden biridir. Bu sözleşmelerin de esas konusu yük taşımacılığıdır. Ancak adından da anlaşılacağı üzere karma bir lojistik hizmeti için tercih edilir. Yani yükü taşıyan tarafın hizmet taahhüdü, yükün varış noktasına ulaşmasına ilişkindir. Taşımacılık faaliyetinin deniz, nehir veya kara yolları kullanılarak yapılacağını içeren sözleşmelere “karma navlun sözleşmesi” adı verilir. 

Navlun sözleşmeleri işlevsel bakımdan hem taşıyıcı tarafları hem de hizmet talep edenleri bağlar. Sözleşmede yer alan hizmet taahhüdü, ödeme, güvenlik ve kanunilik gibi hususlar kendi içinde taşımacılığı yapan tarafa ya da hizmeti talep eden tarafa aittir. Bu durumda aynı sözleşme üzerinden her iki taraf da sorumlu tutulabilir. Taşıyıcı taraflar için söz konusu sözleşmeden doğan en kritik hak navlundur. Navlun bedelinin tayini ve tahsiline ilişkin haklarını taşıyıcıya teslim eden belgelendirme bu sözleşmeler aracılığıyla yapılır. 

Navlun bedellerinin hesaplanmasına dair çeşitli denklem ve kurallar bulunur. Ancak temel anlaşma taşıyıcı ve hizmet talep edenlerin mutabık kaldığı tutar üzerinden yapılır. Öte yandan uluslararası taşımacılık faaliyetleri için bir standart oluşturmak amacıyla navlun ücretlerinin hesap oranları kesinleştirilmiştir. Dolayısıyla uluslararası ticarete konu olan taşımacılık için navlun teklifi ve hesaplama işlemleri bu oranlar dahilinde yapılır. 

Navlun Hesaplama Nasıl Yapılır? 

Navlun hesaplamaları yapılırken yük taşımacılığına ilişkin yönetmelik esasları baz alınır. Bu esaslar üzerinden yüklerin gümrük geçişinden itibaren teslimine kadar geçen tüm masraf ve maliyetler hesaplamaya dahil edilir. Hizmet bedelinin de maliyet hesabına eklenmesi ile birlikte navlun hesaplamalarının brüt tutarı ortaya çıkar. 
Brüt tutar içerisinde taşımacılık sürecinin parçası sayılan gümrük geçiş ücretleri, çeşitli vergi yükümlülükleri gibi kalemler de yer alır. Tüm maliyet ve masraf toplamının hizmet tutarına eklenmesi (hizmet tutarı için farklı oran bilgileri ilgili yönetmeliklere bağlıdır) sonucu navlun sözleşmesine esas ödeme miktarı belirlenir. 

Navlun Terimleri  

Önceki yıllarda yalnızca deniz taşımacılığı için tercih edilen navlun kavramı, son yılların küresel ticari faaliyetlerindeki kapsam genişlemesiyle neredeyse her sektör için yapılan taşıma hizmetlerinde kullanılır. Bu sebeple “ B2B nedir , uluslararası taşımacılık terimleri nelerdir, navlun terimleri ne anlama gelir?” gibi sorular da artmıştır. 

Navlun terimleri taşımacılık sürecinin navlun yükümlülüklerini yerine getirirken kullanılan, işlemlerin çeşitli şekilde ifadesini sağlayan unsurlardır. Bu unsurlara hâkim olmak, özellikle taşımacılık faaliyetleriyle ilişkili sektörlerde girişimi olanlar için önem taşır. 

En önemli navlun terimleri aşağıda verildiği gibidir;

Currency Adjustment Factor (CAF) 

Yük taşımacılığı faaliyetlerinin en yaygın terimi olan navluna ait bazı alt terimler mevcuttur. Bunlar arasında özellikle uluslararası faaliyetler için kullanılan Currency Adjustment Factor yer alır. CAF; navlun işlemlerinde döviz üzerinden yapılan ayarlama oranlarını ifade eder. 

Bunker Adjustment Factor (BAF) 

Taşımacılık hizmeti için kullanılan araçların çoğunluğu deniz araçlarıdır. Bu araçlarda uluslararası taşıma faaliyetleri için kullanılan yakıtların fiyatı, zamana ve varış yerine bağlı olarak değişiklik gösterir. BAF; denizaşırı bölgeler için yapılan navlun hesaplamaları sırasında, değişken yakıt giderlerinin ücrete dahil edilmesini ifade eder. 

War Risk Surcharge (WRS) 

“Navlun nasıl hesaplanır?” sorusunun yanıtı arayanlar için bazı kritik detayların önemi büyüktür. WRS de bu hesaplamalar için kritik öneme sahip bir terimdir. War Risk Surcharge; uluslararası limanlar arasında savaş riski taşıyan limanlara yönelik talepler için navluna eklenen ücret anlamına gelir. 

Primaj 

Etsy’de satış yapan, B2B ya da B2C uluslararası ticaret ve uluslararası tedarik hizmetleri gibi küresel çapta taşımacılık ihtiyacı bulunanların bilmesi gereken terimlerden biri primajdır. Taşımacılık hizmetini sunan armatörlerin, işe ilişkin risklerini en aza indirgemek adına navlun tutarına ilave ettiği ek ücrete primaj adı verilir. 

Broker 

Yük taşımacılığında, işlemlerin muhatabı ve sorumlusu olan pek çok taraf mevcuttur. Yükleyici firma, armatör, broker bunlardan bazılarıdır. Broker; armatör ve yükleyici firma arasındaki iletişimi sağlayan ve komisyonla çalışan kişi/kurumdur. 

Armatör 

Deniz taşımacılığı sektörünün en önemli temsilcileri armatörlerdir. Armatör; taşımacılık yapmak için kullanılacak gemilerin sahipleridir. 

Acente 

Armatörlerin çeşitli limanlarda temsilcileri bulunabilir. Gemi sahipleri, araçlarının taşımacılık faaliyetlerini yürütmeleri için firmaları görevlendirebilir. Bu yetki devri acentelere yapılır. Acente; limanlarda armatörleri temsil eden ve onlar adına faaliyet gösteren kurumlardır. 

High Cube Surcharge 

Deniz taşımacılığı genel olarak konteynerlerle yapılır. Konteynerler çeşitli özelliklere, hacimlere ve türlere sahiptir. High Cube konteynerler için alınan ilave ücretlere High Cube Surcharge adı verilir. 

IMCO Charge 

Denizaşırı taşımacılık hizmetlerinde, taşınan yükün niteliği navlun hesaplamalarına doğrudan etki eder. Standart ölçeklerle hesaplanmış navlunlara ek olarak tehlikeli madde taşımacılığı için ücret talep edilir. Bu duruma IMCO Charge denir. 

Navlun Sözleşmesi Nasıl Fesholur? 

Navlun sözleşmeleri hem taşıma işlemini yapacak olan taraf için hem de taşımacılık hizmeti almak isteyenler için bağlayıcıdır. Bu bağlılık çeşitli sebeplerle fesih yoluna gidilmesi sonucu ortadan kalkabilir. Taşıma hizmetini talep eden tarafın sözleşme hükümlerine uymadan navlun ödememesi en önemli fesih sebebidir. Taşıyıcı taraflar sözleşme ihlali sonucu, yükleri hapis hakkını kullanabilir. 

Navlun sözleşmesinin geçerliliğini kaybettiği durumlardan biri, devletler tarafından taşıma yapılan gemiye el konmasıdır. Teslim alma veya teslim etme bölgesinin yönetimi tarafından gemiye el konursa, taraflar arasındaki sözleşme hükümleri ve sorumluluklar geçersiz sayılır.

 
Navlun fesih sebeplerinden bir diğeri de ihracat kapsamındaki ürün tanımına uygun olmayan yüklerdir. Taşıyıcının yüklerdeki kanunilik esasına uyumsuzluğu fark etmesi sonucu, sözleşmeyi feshetme hakkı vardır. Dolayısıyla bu tarz durumlarla karşılaşmamak için e-ihracat nedir , ihracata tabi ürünler nelerdir gibi konuların iyi araştırılması önem taşır.  

Navlun Faturası Nedir?  

Navlun ödemeleri, denizaşırı taşımacılık işlemleri veya yurt içi sular yoluyla lojistik hizmeti için yapılan ödemelerdir. Hizmeti talep eden taraflar bu ödemeleri yapmakla yükümlüdür. Ödenen bedellerin faturalandırılma işlemi iki şekilde gerçekleşir.  

Taşımacılık hizmetini talep eden taraf navlun bedelini taşınan malların faturasına ilave edebilir. İkinci seçenek olarak navlun bedeli için ayrıca faturalandırma yapılır. Ayrıca faturalandırma için kullanılan belgeler “navlun faturası” olarak adlandırılır. Navlun fatura örneği incelenirken, ücretlerin dahil edilip edilmemesi vergi hesaplamalarını etkilemez. 

Navlun Teşviği Nedir?  

Devlet tarafından uluslararası ticaret hacmini güçlendirmek için çeşitli destekler verilir. Bunlar arasında ihracat teşvikleri de yer alır. Navlun teşviği; denizaşırı taşımacılık hizmetlerinin canlanması ve ticaret hacminin artması için ilgili bakanlıklar yoluyla sağlanan maddi desteklerdir. 

Navlun Faturasını Kim Öder? 

Navlun anlaşmaları, navlun bedelleri için kesilen faturaların vergi yükümlülüğünün kime ait olacağını belirler. Fatura kaynaklı vergi ödemelerinden sorumlu olacak taraf, sözleşmeler yoluyla belirlenir ve taraflar bu konuda anlaşmaya varır. Sözleşmede yer alan fatura ödemesi yükümlülüğü ve ait olduğu taraf bilgileri baz alınarak ödemeler yapılır. Bu bilgileri içeren navlun sözleşmelerine “konşimento” adı verilir.  

Navlun Hesaplama Örneği 

Navlun hesaplamaları; taşımacılık faaliyetine ilişkin tüm masraf ve maliyetlerin toplanması ve hizmete ek ücretlerin hesaba katılmasıyla bulunur. 

Örneğin; X firması ithalata konu yük için toplamda 60 bin TL avans ödemiştir. Ödeme aktarımının banka aracılığıyla yapılması, 4.000 TL banka komisyonuna mâl olmuştur. Firma daha sonra 2.000 lira poliçe bedelini karşılayarak Gümrük Müşavirliğine de 1.000 Türk lirası ödeme yapmıştır. X firmasının taşımacılık faaliyetine ilişkin navlun bedeli: 60.000 + 4.000 + 2.000 + 1.000= 67.000 TL’dir. 

İşletme Yönetimini Kolaylaştıran Platform: Norma!

İşletme faaliyetlerine ilişkin önemli konuların başında yönetim araçlarının tercihi ve süreç takibi yer alır. Sektör fark etmeksizin her firmanın nitelikli mali takip, sektörel ihtiyaçlar doğrultusunda planlanmış yönetim araçları ve kapsamlı program hizmetlerine ihtiyacı vardır. 

Norma; şirketinizin kuruluş aşamaları dahil olmak üzere tüm mali yönetim, cari takip, e-Dönüşüm ve bankacılık faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarını tek platform üzerinden karşılamanızı sağlar. Siz de nitelikli işletme yönetimi için işlevsel platform hizmetinin öncüsü Norma’ya geçin, işiniz için en iyi yönetim aracını seçin!