Tüzel Kişi Nedir? Gerçek Kişi ve Tüzel Kişi Farkları Nelerdir?

Özellikle ticari faaliyetler anlamında şirketlerin sahip olduğu kişilikler önem taşır. Çünkü hukuk zemininde ve işlem içeriğinde şirketlerin kişilikleri baz alınır. Firma sahibi olmak isteyen veya olan kişilerin bu konulara dair bilgi sahibi olması, yönetimde hakimiyete hizmet eder.

Şirketinizin sahip olduğu kişi vasfı; başvuru, işlem, cezai yaptırım, istisnai hak, hukuki süreçler ve sair alanlarda önem taşır. “Tüzel kişi ne demek veya gerçek kişinin hakları nelerdir?” konularına ilişkin bilgi edinmeniz, yönetimde kapsayıcı bir hakimiyet edinmeniz için gereklidir. Dolayısıyla tüzel kişi ve gerçek kişi tanımlamaları her alanda olduğu gibi ticari yaşamda da uygulama farklarını beraberinde getirir.

Nitelikli bir şirket yönetimi ve sahip olunan haklara dair bilgi edinmek için bu iki temel kavram arasında belirleyici farklara dikkat çekilir. Bu sayede ticari faaliyet ve hukuki zemin söz konusu olduğunda hangi işleyişi ön plana almanız gerektiğine daha kolay karar verebilirsiniz. 

Tüzel Kişi Nedir? 

Tüzel kişi; yasal yönetmelikler ve kanun yoluyla belirlenen biçimde bir araya gelen topluluklardır. Bu topluluklar gerçek kişiler gibi faaliyetlerde bulunabilir ancak sorumluluk ve cezai yaptırım anlamında ayrı uygulamalara tabi tutulur.

Sorumluluk alanları ve faaliyet sınırları, ait oldukları tüzel kişi sınıfına göre değişkenlik gösterir. Bu değişiklikler hakkında bilgi edinmek için tüzel kişi gerçek kişi farkı ve tüzel kişinin sorumluluk alanları bilinmelidir. Firma sahipleri için bu kavramlara hâkim olmak yönetim ayrıcalıkları sağlar. Çünkü uygulama adımları ve sorumluluk alanları tüzel kişi kategorilerine bağlı şekilde karşılık bulur.

Şirket sahibi olmaya karar verdiğinizde edinmeniz gereken ilk bilgiler arasında kişi kavramı ve kanundaki karşılığı yer alır. Çünkü şirket faaliyetlerinin ve yükümlülüklerinin bu kavramlarla doğrudan ilişkisi vardır.

Şirket yönetimi ve denetimi için de aynı durum geçerlidir. Yani sahip olduğunuz firmanın ait olduğu kategori hem yönetim stratejinizi hem de denetime tabi olduğunuz boyutu belirler. Ticaret yapmak veya farklı amaçları hayata geçirmek için bir araya gelen tüzel kişiler; gerçek kişilerin yapabileceği hareketlerin neredeyse tümünü yapabilir. 
Ülkelerdeki en büyük tüzel kişi tanımı devlete aittir. Onun dışında çeşitli kamu ve özel tüzel kişilikleri kurulabilir.

Borç verebilen, borç alabilen, yatırım yapabilen, üretim ve denetim mekanizması oluşturabilen, suç ve ceza tahakkümüne muhatap alınan ve cezai yaptırımlarda farklı uygulamalar işletilen topluluklar tüzel kişi olarak adlandırılır. Tüm bu yetenekler ticaret yapmak, yönetim faaliyeti gerçekleştirmek, kâr amacı gütmeden işlevsel hizmet sunmak, koruyucu ve destekleyici bir unsur olmak gibi sayısız amaç için kullanılabilir.

Tüzel kişiler tüm amaçları ve sonuçları kapsayacak şekilde hukuki yaptırımlardan sorumludur ve yönetim temsilcileri tüzel kişi hareketlerinden sorumlu tutulabilir. 

Gerçek Kişi Kimdir? 

Gerçek kişi; ülkelerin vatandaşları için kullanılan ve doğumdan ölüme kadar bir insanın sahip olduğu “sağlıklı kişi” anlamına gelen ifadedir. Tanımda kullanılan sağlıklı kelimesi, iradeyi temsil eder. Yani akli mertebesiyle irade kabiliyeti bulunan ve buradan hareketle davranışlarının sorumluluklarını üzerine alan her birey, gerçek kişi olarak tanımlanır.

“Gerçek kişi nedir?” sorusunun yanıtı aynı zamanda hukuki ve toplumsal düzende insanların ait olduğu yükümlülük kategorisini de belirler.

Gerçek kişiler için en temel özellik kendi namına sorumluluk yüklenmesidir. Yani her türlü borç, alacak, başvuru, suç, ceza, istisna, hak ve talep konusunda gerçek kişiler yalnızca kendini temsil edebilir. Bu durum mali haklar ve işletme yönetimleri için de geçerlidir.

Gerçek kişi tanımında yer alan sağlıklı kriterini karşılayan herkes için işletme yönetiminde şahıs şirketi sorumlulukları da bireyseldir. Tıpkı kendi namına hareket eden bireylerin sonuç ve sorumlulukları yüklenmesi gibi şahıs şirketi sahipleri de şirket hareketlerine şahsen muhataptır. 

Gerçek Kişi ve Tüzel Kişi Arasındaki Farklar Nelerdir? 

Kişi tanımları arasında yer alan gerçek ve tüzel kişi kategorileri, birbirleriyle kıyaslanması gereken iki başlıktır. Özellikle ticari faaliyet alanlarında bu kategorilerin ait olduğu kapsamlar bilinmelidir.

Şirketiniz için belirlenen faaliyet ve yükümlülük alanlarına hâkim olmak istediğinizde “tüzel kişi nedir veya gerçek kişi sorumlulukları nelerdir?” sorularına ihtiyaç duyarsınız. Çünkü bu soruların cevapları işletme faaliyetlerinin süreç ve sonuç açısından değerlendirilmesine katkı sunar. 
Tüzel ve gerçek kişi arasındaki temel farklar şu şekilde sıralanabilir: 
    • Tüzel kişiler kurumsal toplulukları temsil eder. 
    • Gerçek kişiler bireysel kategoride yer alır. 
    • Tüzel kişilik kurulmakla başlatılır ve kapanışla sonuçlanır. 
    • Gerçek kişilik doğumla birlikte başlar ve ölümle sonuçlanır. 
    • Şirket, vakıf, dernek, belediye gibi kurumlar tüzel kişilere örnektir. 
    • Gerçek kişilik bir insanın temsil edebileceği kategoride yer alır. 
    • Tüzel kişiler sosyal veya kazanç odaklı faaliyetlerde örgütlenir. 
    • Gerçek kişiler kendi namına işlem yapar ve sorumluluğu bireysel olarak alır. 
    • Tüzel kişilerin temsilini yöneticiler veya atanmış kişiler yapar. 
    • Gerçek kişilikleri insanlar bizzat temsil eder. 
    • Tüzel kişilerin hukuki anlamda veya kamu alanında çeşitli imtiyazları bulunur. 
    • Gerçek kişiler hukuki zeminde eşitlik ilkesine bağlı olarak imtiyaz edinemez.

“Tüzel kişi nasıl olunur?” sorusuna yanıt ararken bilmeniz gereken ilk konu gerçek kişi ve tüzel kişi arasındaki ayrımdır. 
Gerçek kişilik kavramı insanların bizzat doğuştan sahip oldukları toplumsal ve hukuki haktır. Tüzel kişilikler insanlar tarafından kurulan ve yönetilen, kendi faaliyet alanında kısmi sorumluluğu olan ve temsilciler tarafından yönetilen topluluklardır. 

Tüzel Kişi Türleri Nelerdir? 

Tüzel kişiler kendi içinde çeşitli başlıklara ayrılır. Kamu ve özel tüzel kişilikler olarak adlandırılan iki ana unsur tüzel kişilerin çatı başlıklarını oluşturur. Şirketlerin edindiği tüzel kişilikler için farklı uygulama sistemleri, cezai yaptırım süreçleri, hak tanıma ve onay özellikleri bulunur.

Tüzel kişi türleri arasında anonim şirket, limited şirket, kollektif şirket, komandit şirket, dernekler, vakıflar ve kooperatifler sayılabilir. Hukuki zeminde tüzel kişiler ve ait oldukları türler için farklı uygulama ve yaptırımlar söz konusu olur. Bu farklılıklar yasa ve yönetmelikler aracılığıyla belirlenir.

Limited şirket kurma maliyeti veya diğer şirket türlerinin kuruluş giderleri gibi süreçleri de birbirinden farklıdır. Bu süreçlerde şirketlerin tüzel veya gerçek kişilik kapsamında yer alması başvuru adımlarını belirler. Dolayısıyla şirket sahiplerinin “şahıs şirketi nasıl kurulur veya tüzel kişilik nasıl elde edilir?” sorularına hâkim yanıtlar bulması önemlidir. Bu yanıtların ardından tüzel kişi türleri belirlenerek tercih yapılır. 

Kamu Tüzel Kişilikleri 

Kamu tüzel kişilikleri, toplumsal hak ve hizmetlerin teslimi için devlet erki tarafından kurgulanan kuruluşlar bütünüdür. Bu kuruluşların temel hedefi kamu yararına işlem ve işlev yaratmak, atfedilen görev ve sorumlulukları toplumsal fayda için yerine getirmektir. Devlet erki kamu hizmetlerini kurduğu tüzel kişilikler üzerinden yürütür. 
Tüzel kişi oluşumunda yalnızca devlet erki tarafından kurulan ve yönetilen kuruluşlar yer almaz.  Halkın bizzat yönetiminde söz sahibi olduğu tüzel kişilikler de vardır. Muhtarlıklar ve belediyeler toplum yönetimi yapılan kamu tüzel kişileridir. Yöneticileri halk tarafından seçilir ve faaliyetleri kamu yararına yapılır. 
RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu) gibi kamu tüzel kişilikleri ise devlet yönetimi tarafından atanan yönetimlere sahiptir. Ancak sonuç olarak her bir kamu tüzel kişiliği yalnızca toplumsal hizmet ve fayda ortaklığına hizmet eder.  

Özel Tüzel Kişilikler 

Özel tüzel kişiler; ticari faaliyet, kazanç odakları, bedelsiz hizmet, aracı kuruluş veya yönetim ve denetim unsuru olarak bir araya gelen toplulukları ifade eder. Bu tüzel kişiler için kuruluş amacı ve yönetim sistemi farklılık gösterebilir. Ancak her biri özel hukuk tüzel kişisi için belirlenen kanun namına işlem görür. 
İşlem gerçekleştirme ve cezai yaptırım süreci tüm özel tüzel kişilikler için ilgili kanunlar ve yönetmelikler yoluyla belirlenir. Şirket, dernek, vakıf, siyasi parti veya sendika gibi kuruluşlar özel tüzel kişilik kategorisine örnek gösterilebilir.

Limited şirket tüzel kişi kategorisinde yer alır. Şahıs şirketleri içinse sahip sorumluluğu esastır. Ancak bazı şahıs şirketleri sonraki süreçlerde tüzel kişilik statüsü edinebilir.

Şirketinizin hangi kategoride yer almasını istiyorsanız, kuruluş aşamasında ona uygun bir işlem süreci izlemeniz gerekir. Tüzel kişilik kazanan şahıs şirketleri, hukuki anlamda özel tüzel kişilikler için tanımlanan kapsamın yaptırımlarına tabi olur.  

Kimler Tüzel Kişi Olabilir?  

Tüzel kişilerin ortaya çıkış amacı, hukuk ve ahlak kurallarına bağlı biçimde faaliyet göstermek ve süreklilik içinde bir amaca hizmet etmektir. Bu toplulukların ortaya çıkışı ve örgütlenmesi kişi veya mal varlıklarından ayrı şekilde gerçekleşir. Dolayısıyla ortaya çıkan topluluğun kişiliği ayrı konumlandırılır. Tüzel kişiler bu nedenle sorumluluk ve cezai yaptırım anlamında iki farklı şekilde değerlendirilir. Temsilde bulunan yöneticiler ve tüzel kişi varlığı uygulamada farklı oranlarda yaptırıma ve denetime tabi olur.

Tüzel kişi olmak isteyen toplulukların belirli başvuru, denetim ve oluşum şartlarını yerine getirmesi gerekir. Şirketler, dernekler, siyasi parti kuruluşları, kooperatif oluşumları tüzel kişi olabilir. Bu süreçte temel unsur tüzel kişilik edinme aşamalarını tamamlamaktır. Dolayısıyla devletin kanun yoluyla tanımladığı tüzel kişilik vasıflarının edinilmesi gerekir. Sonrasında ilgili başvuru süreci detayları gerçekleştirilerek, şirketler başta olmak üzere topluluklar tüzel kişi vasfı kazanır. 

Şahıs Şirketi Tüzel Kişi Midir? 

“Şahıs şirketi tüzel kişi mi?” sorusu ticarete atılmak isteyen ya da şirket sahibi olanların sıklıkla merak ettiği bir konudur. Şirketinizin yer aldığı kategori tüm işlem ve yönetim sürecini doğrudan etkiler. Bu sebeple firma yönetiminde başarılı bir sistem kurmak için hangi kategoride yer aldığınızı takip etmeniz gerekir.

Şahıs şirketleri kendi içinde adi şirketler, kollektif şirketler ve komandit şirketler olarak üçe ayrılır.  Adi şirketler tüzel kişilik edinemez. Firmaların tüm faaliyetleri, borç alacak ilişkileri ve yasal yükümlülükleri sahibiyle ilişkilendirilir. Şirketin yaptırımları sonucu ortaya çıkan her hak ve cezadan şirketin sahibi sorumlu olur.

Kollektif şirketlerin kuruluşu gerçek kişiler tarafından yapılır ve ortaklık söz konusu olduğundan kurucular sorumlulukları paylaşır.  Kollektif şirketlerde paydaşlar arası oranlama, kuruluş sırasında belirlenen hissedarlıkla ilgilidir. 
Komandit şirketler en az iki gerçek kişinin ortaklığıyla meydana gelir. Ortaklar arasındaki sorumluluk paylaşımı bir kişi için sınırsızken, diğerleri için belirli oranlarda dağıtılır. Tüzel kişi olmasını istediğiniz şahıs şirketi için başvuru süreçlerini eksiksiz olarak yönetmeniz gerekir. Başvuru süreçlerinde belirlenen kriterlerin karşılanması ile şahıs ortaklıkları ile kurulan şirketlerin tüzel kişilik edinmesi sağlanabilir.

Tüzel Kişiliğe Sahip Şirket Nasıl Kurulur? 

Şirket kuruluşları sırasında, kurulan şirketin sahip olacağı kişilik kategorisi de belirlenir. Bu kategori özellikleri bakımından şirketler için işlem ve statü belirlenmesini sağlar. Tüzel kişiliğe sahip şirketler, kuruluş sırasında yapılan statü başvuruları, şirket özelliklerinin belirlenmesi, kanuni yükümlülüklerin sağlanması ile mümkündür. Bir şirket kurmaya karar verdiğinizde şahıs şirketi mi limited mi kurmak istediğinize bağlı olarak statüye de karar vermiş olursunuz.

Şahıs şirketi kuranların tüzel kişilik kazanması ve şirketin yapısını bu yönde değiştirmesi mümkündür. Firmanızın tüzel kişilik haklarına ve avantajlarına erişmesini istediğinizde başvuru sürecine girerek dönüşümü sağlayabilirsiniz. Başlangıçtan itibaren tüzel kişilik özelliğini edinmek istediğinizde şahıs şirketi haricinde, limited, anonim şirket gibi başlangıçtan itibaren tüzel kişilik sahibi olan seçenekleri değerlendirmelisiniz. 

Tüzel Kişilerin Cezai Sorumlulukları Nelerdir? 

Kanun yoluyla belirtilen tanıma göre tüzel kişiler yaptığı faaliyetler veya ticari işlerde bağımsız bir varlığı temsil eder. Kurucuları, yöneticileri veya temsilcilerinden ayrı olarak bir varlık sahibi olurlar. Bu durumda yapılanlar ve sonuçları arasındaki cezai işlemlerde de tüzel kişiler ayrı varlıkları baz alınarak muamele görür. 
Her türlü hukuki ve ahlaki düzen unsurundan, tıpkı gerçek kişilerde olduğu gibi tüzel kişiler sorumlu tutulur. Cezai sorumlulukları Türk Ceza Kanunu belirlerken, gerçek ve tüzel kişiler için uygulamalar birbirinden farklı dizayn edilir.

Tüzel kişilerin sorumlulukları suç faili olma kapsamında yer almaz. Çünkü tüzel kişi faaliyetlerinden kanuna göre kişiliği temsil eden yöneticiler sorumludur. Bu durumda cezai süreç işlerken tüzel kişilik temsilci ve yöneticileri bazında değerlendirilir. Tüzel kişiliğin faaliyetleri cezai yaptırımlarda bir ambargoya tabi tutulabilir. Fakat yönetici veya temsilciler ayrıca yargılamaya dahil edilerek harici cezalara veya tazminatlara tabi tutulabilir. 

Tüzel Kişi Sorgulamaları Nasıl Yapılır? 

Tüzel kişi sorgulama işlemleri şirket yönetiminde en çok ihtiyaç duyulan işlemlerin başında yer alır. Çünkü yönetimdeki kritik alanlarda bilgi edinme ve takip işlemi yapılması çeşitli sorumlulukların yerine getirilmesini sağlar.

e-Devlet platformu tüzel kişi sorgulama işlemleri için kullanılan en verimli alanlardan biridir. Çünkü tüzel kişi borç sorgulama başta olmak üzere çeşitli sorgu işlemleri bu platformdan yapılabilir.

e-Devlet platformunda aynı zamanda tüzel kişi ceza sorgulama işlemleri de gerçekleştirilir. Cezai süreçlerin takibi ve icra edilmesi gereken sorumluluklar gibi konularla ilgili bilgi alınabilir. Şirketiniz için kritik yönetim alanlarında takip ve sorgulama işlemlerini yaparken platformdan faydalanarak bir sistem yaratabilir, yönetimi kolaylaştırabilirsiniz. Tüzel kişi dava ve vergi sorgulama hizmetleri de yine e-Devlet platformu tarafından ayrıntılı şekilde sunulur.

“Muhasebeci ne iş yapar ya da muhasebe işlemleri nitelikli şekilde nasıl yürütülür?” gibi sorular şirket sahipleri açısından önemlidir. Çünkü firma yönetiminin kritik alanlarından biri muhasebe kayıtları ve şirket özelliklerine bağlı sorumlulukların takibidir. Sorgulama işlemleri de bu çalışma alanının kapsamında yer aldığından işletme yönetimi sırasında sorgulama süreçlerine hâkim olmak gerekir.

Tüzel Kişi Borç Sorgulama 

Şirketinizin vergi borçları ve harç ödemelerine ilişkin sorgulamalarını e-Devlet üzerinden yaparak süreç takibini kolaylaştırabilirsiniz. Böylece ödeme sistemleri oluşturma, vergi borçlarını takip altına alma, vergi borçlarından kaynaklı cezaların ödenmesi gibi kritik işlemlerden haberdar olursunuz. Bu haber alma yetkinliği şirketinizi yönetirken ihtiyaç duyduğunuz veri akışına hizmet eder.

e-Devlet üzerinden şirketiniz için açılan sayfalarda yapılan sorguları doküman olarak alabilir, dosyalama işlemlerini bu dokümanlar üzerine kurgulayabilirsiniz.  

Tüzel Kişi Ceza Sorgulama 

Cezai yaptırımlar tıpkı gerçek kişiler gibi tüzel kişiler için de geçerlidir. Bu durumda cezai süreçlerin takibi ve sonuçlarına ilişkin değerlendirmeyi bilgi akışıyla sağlamak gerekir. Söz konusu sorgulamalar için de en verimli ortam e-Devlet platformudur.

Şirketinize ait cezalar veya harç takip dosyaları söz konusuysa e-Devlet üzerinden sorgulama yaparak işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca işlem dosyaları ve belgelerin dokümanlarını indirebilir, belge beyanı için kullanabilirsiniz. 

Tüzel Kişi Dava Sorgulama  

Tüzel kişiliği olan kuruluşlar, dava süreçlerinde taraf olarak yer alır. Bu durumda dava dosyaları için de dava tarafları; tüzel kişiler ve davalı oldukları diğer kurum ve kişilerdir. Tüzel kişiliği olan şirketiniz için dava süreçlerini takip etmek istediğinizde e-Devlet platformu tarafından sunulan dava sorgulama ekranına ulaşabilir ve tüm detaylara erişebilirsiniz. 

Tüzel Kişi Vergi No Sorgulama 

Vergi numarası öğrenme ihtiyacı şirket yönetim süreçlerinde sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Başvuru yapma, belge beyanı, form doldurma gibi uygulamalar için şirkete ait vergi numarası talep edilebilir. 
Tüzel kişi vergi no sorgulama taleplerini e-Devlet hizmetiyle karşılamanız mümkündür. Vergi numarası sorgulamak istediğinizde arama bölümünde bulunan satıra talebinizi yazarak adınıza kayıtlı şirketin tüm bilgilerine ulaşabilirsiniz. 

Şirket Kuruluş İşlemlerinde İhtiyacınız Olan Her Şey Norma’da! 

Şirket sahibi olmanın en kolay yolu, süreci sizin adınıza yönetebilecek profesyonel hizmetlerden yararlanmaktır. Çünkü girişimciler açısından sermaye değerlendirmenin ve atılım yapmanın getirdiği yoğun süreç, çeşitli prosedürlere vakit bırakmayabilir. Ancak Norma, şirket kurma işlemlerinizi sizin adınıza eksiksiz şekilde gerçekleştirerek iş yükünüzü profesyonel şekilde azaltır.

Norma aynı zamanda limited şirket kurma maliyeti veya şahıs şirketi kurma aşamaları başta olmak üzere tüm şirket yönetim alanlarında ücretsiz şirket kuruluş danışmanlığı hizmeti verir. Bu sayede kuruluş sürecinin getirdiği yoğunluktan profesyonel hizmet avantajıyla kurtulabilir, nitelikli girişim hareketinizi başlatabilirsiniz!