Vergi Mükellefi Kimdir? Nasıl Olunur?

“Vergi mükellefi nedir ve sorumlulukları nelerdir?” gibi sorulara yanıt arayanların nitelikli bilgi edinmesi gerekir. Çünkü vergi mükellefiyeti olan kişiler için yerine getirilmesi gereken yükümlülükler söz konusudur. Ticari yaşamın devamı ve cezai işlemlerden uzak kalmak için mükellefiyet kapsamında bulunan sorumlulukları detaylı şekilde bilmek oldukça mühimdir.

Vergi mükellefi olmak ve vergilendirme sistemine dahil olmak isteyen girişimcilerin, mükellefiyet kapsamına yönelik bilgi sahibi olması iş yükünü azaltır. Çünkü her mükellefiyet çeşidinin kendi içinde ayrımları ve uygulama farkları mevcuttur.

Kendisine vergi borcu yüklenebilen kişi ve kurumları ifade eden vergi mükellefiyeti kavramı; alt dallara ve uygulamalara ayrılır. Bu durumda vergi mükellefi için hangi kategoride ve nasıl işlem yapılması gerektiği önem kazanır. 

Vergi Mükellefi Kimdir? 

İlgili kanunlar aracılığıyla üzerine vergi borcu yüklenebilen kişi ve kuruluşlar vergi mükellefi kabul edilir. Bir kişinin mükellef olabilmesi için öncelikle vergilendirmeye tabi olarak tanımlanan olayların gerçekleşmesi gerekir. Bu icraatları vergi mükellefinin gerçekleştirmesi, o kişi ya da kurumun vergi yükünü gerekli kılar.

Örneğin; şirketiniz üzerinden gelir elde etmeniz durumunda, şahıs şirketi sahibiyseniz bizzat vergi mükellefi olursunuz. Ancak limited şirket ortağı olmanız halinde, vergi yükü şirketin tüzel kişiliği adına doğar ve mükellefiyet şirket kişiliği ile gerçekleşir.  

Vergi Sorumlusu Ne Demek? 

Vergi Usul Kanunu (VUK) ülkemizdeki vergilendirme sisteminin aşamaları ve kurallarını belirlemek üzere kurgulanmıştır. Dolayısıyla kullanılan kavramlar ve tanımları için de aynı kaynak kullanılır. Bu açıdan vergi sorumlusu kavramı, vergi borcunun ödenmesiyle ilgili olarak vergi dairesiyle muhatap olan kişi/kurum şeklinde açıklanmıştır.

Firmanıza ait vergi işlemlerini gerçekleştirmeniz halinde, o işlemler için vergi dairesinin muhatabı yani vergi sorumlusu siz olursunuz. Eğer hissedarı olduğunuz tüzel kişilikler söz konusu olursa, vergi sorumluluğu tüzel kişiliklere atanır ve muhatap olarak onlar kabul edilir.  

Vergi Numarası Kime Verilir? 

VUK (Vergi Usul Kanunu) 4108. maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti tabiiyeti bulunan gerçek ve tüzel kişiler için vergi numarası ataması yapılır. Bu atama başvuru talebiyle gerçekleşir. Başvurusu kabul edilen kişi ve kurumlar, vergi numarası alma hakkını kullanabilir. Gerçek kişiler ayrıca bir vergi kimlik numarasına gerek olmaksızın T.C. kimlik numarası ile işlem yapılabilir. Ancak tüzel kişiler, resmi form dolumu ve başvurular için vergi kimlik numarası almakla yükümlüdür.

“Vergi mükellefi nasıl olunur?” sorusunun yanıtını aradığınızda, vergi kimlik numarası edinmekle ilgili aşamalarla karşılaşırsınız. Çünkü vergi mükellefleri, vergi kimlik numaralarına göre işlem gerçekleştirir.

Dolayısıyla vergi kimlik numaraları, vergi mükellefiyeti olan gerçek ve tüzel kişilere verilir. Bu numaralar her mükellef için özgün şekilde sıralanır ve 10 haneden oluşur. Sorgulama işlemleri e-Devlet aracılığıyla ve diğer kamusal hizmetler kapsamında yapılabilir. 

Vergi Numarası Nasıl Alınır? 

Vergilendirme sistemine tabi iş ve işlemlerin gerçekleşmesi için mükelleflerin vergi numarası alması gerekir. Böylece yapılan işlemlerin takibi için özgün tanımlamalar yapılabilir.

“Vergi mükellefi olmak zorunlu mu?” sorusu girişimciler tarafından sorgulanırken, aynı durum vergi kimlik numarası edinmek için de geçerlidir. Mükellefiyet edinen kişi ve kurumların belirli işlemler için VKN edinmesi zorunludur. Dolayısıyla sunulan kanallardan birini tercih ederek özgün vergi kimlik numaralarını almaları gerekir. 
Firmanızın kuruluşuyla birlikte İnteraktif Vergi Dairesi başta olmak üzere çeşitli dijital adreslerden VKN sorgulama ve doğrulama işlemi yapmanız da mümkündür.

Vergi kimlik numarası alma sürecinde kuruluş işlemleriyle eş zamanlı bir başvuru başlatılır. Tüzel kişiler ve gerçek kişiler, mükellefiyeti ifade eden numara için vergi dairesine başvuru yapabilir. Bu başvuruyla birlikte mükellef için tanımlanan VKN, internet adresi arşivine de kaydedilir. Böylece mükellefler vergi kimlik numaralarını İnternet Vergi Dairesinin resmi adresinden veya e-Devlet uygulaması ile doğrulayabilir.

Gerçek ya da tüzel kişi olarak vergi numaranızı sorgulamak için de e-Devlet hizmetleri arasında yer alan “vergi kimlik numarası sorgulama” sekmesinden yararlanabilirsiniz. 

Nasıl Vergi Mükellefi Olunur? 

Gelir vergisi veya diğer vergi çeşitlerine tabi olacak olan girişimciler için mükellefiyet edinmek şarttır. Ülkemizin vergi usulüne göre beyana göre tayin edilen vergi yükümlülüğü, mükellefleri kapsar. Bu durumda girişiminiz için resmi adımlar atmanın ilk yolu mükellefiyet edinmektir.

Şirket kuruluşundan ortaklık işlemlerine kadar pek çok yol ile vergi mükellefi olunabilir. Ayrıca her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, bireysel olarak vergi mükellefi kabul edilir ve harcamaları dahil sayısız kategoride devlete vergi öder.

Ticari faaliyet bakımından vergi mükellefiyeti edinmek için resmi makamlara kanuna uygun şekilde başvuru yapmanız zorunludur. Gerekli evraklar ile birlikte ilgili başvuru makamlarına başvurmanız sonucunda mükellefiyet işlemleriniz başlatılır. Ardından iş yerinizde bir yoklama yapılır ve incelemeler sonrası uygun olmanız halinde mükellefiyet talebiniz onaylanır.

Şahıs şirketinize atanan veya ortaklık edindiğiniz şirkete ait vergi kimlik numarasını online olarak sorgulayabilirsiniz. Bu sorgulama işlemi için atanan kanal e-Devlet uygulamasıdır. Uygulamaya girerek mükellefi olduğunuz kapsama göre arama gerçekleştirebilir ve vergi kimlik numaranızı öğrenebilirsiniz. 

Tam Mükellefiyet Nedir? 

Tam mükellef, tüzel kişiliği bulunan vergi mükelleflerini ifade eden kategoridir. Mükellefiyet kavramı kapsam ve uygulama farkları bakımından çeşitli dallara ayrılır.

Hacim, çalışma alanı, sektörel faaliyet, uygulama bölgesi gibi farklı etkenler bu mükellefiyet kategorilerinin belirlenmesinde rol oynar.

Tam mükellefiyet edinen tüzel kişiler, kurumlar vergisi ile vergilendirilir. Sermaye şirketleri, kooperatif oluşumları, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıfların sahibi olduğu ticari işletmeler ile ortaklıklar tam mükellefiyet kapsamında yer alır.  

Dar Mükellefiyet Nedir? 

Bazı mükellefiyetler için kapsam ve uygulama alanları daha dardır. Bu mükellefler için dar mükellefiyet tanımı kullanılır.

Merkezi Türkiye’de olmayan kuruluşlar, ülkemizdeki kazançları için vergilendirmeye tabi tutulur. Bu durumda kurumun kendisine yönelik vergilendirme yalnızca Türkiye Cumhuriyeti faaliyetleri için sınırlıdır. Bu gibi kuruluşlar ve tüzel kişilikler dar mükellef sınıfında yer alır ve uygulamada farklı aşamalara tabi olur.  

Gelir Vergisi Beyannamesi Nedir? 

Gelir vergisi beyannamesi; mükelleflerin gelir beyanını yapmak için kullanılan belgedir. Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre vergilendirme sistemi beyan esaslıdır. Bu durumda mükelleflerin belirli dönemlerde ilgili kurumlara beyanda bulunarak vergilendirmeye tabi olması gerekir. Beyannameler bu beyanlar için düzenlenen ve kapsamı, şekli, zamanı yasayla belirlenmiş olan belgelerdir.

Şirketinizin vergilendirme sürecini yönetirken veya yan gelirlerinizi belirtirken mutlak olarak kullanacağınız gelir vergisi beyannameleri, ödeyeceğiniz vergiler için kaynak teşkil eder. Bu sebeple eksiksiz ve doğru biçimde hazırlanması gerekir.  

Kurumlar Vergisi Nedir? 

Kurumlar vergisi; kurumların elde ettiği kazançlar üzerine kurgulanan vergilendirme sistemidir. Kurumların tüzel kişiliğe sahip olması, vergilendirme sisteminde onların muhatap kabul edilmesi anlamına gelir. Bu durumda gerçek kişilerden farklı olarak, kurumlar için ayrı bir vergilendirme süreci işler.

Kurumlar, sorumlu oldukları vergiler açısından muhatap kabul edilir ve vergi yüküne kurumsal şekilde tabi olurlar. Borç ve alacak ilişkilerinde olduğu gibi vergi işlemlerinde de kurum kendi adına işlem yapar ve sorumluluk alır. 
Kurumlar vergisi, belirli hesap dönemlerinde elde edilen kazançlar baz alınarak devletin yasada yer alan oranlarına göre hesaplanır. Kurumlar vergisi mükellefi olanlar, her üç ayda bir olacak şekilde yılda dört kez geçici vergi öder. Ayrıca bu ödeme döngüsü yıllık şekilde de kurgulanabilir.

Tüzel kişiliğe sahip bir şirket ortağı olmanız veya o şirketin sahibi olmanız halinde, kurumlar vergisi tabiiyetinin yükümlülüklerini yerine getirmeniz gerekir. 

e-Ticaret Vergi Mükellefi Nasıl Olunur? 

Son yıllarda ticari rekabetin üst seviyelere ulaştığı e-ticaret sektörü, vergi mükellefiyetine tabi olunan bir alandır. Özellikle şirketlerin yatırım ekseninin bu alana yaygın şekilde kayması, e-ticaret mükellefiyeti kavramını ortaya çıkarmıştır.

Yasal açıdan vergi mükellefiyeti için böyle bir ayrım bulunmasa da uygulamada e-ticaret mensupları için belirli farklılıklar vardır. Özellikle mikro ihracat işlemlerinde belirli bir kotanın altı için muafiyet ve istisna hakları tanınır. Bu durumda e-ticaret mükelleflerinin hangi kapsamda vergilendirmeye tabi olacağını bilmesi önemlidir.

Şirketinizin e-ticaret faaliyetleri, fiziki satışlarda olduğu gibi vergilendirmeye tabidir. Ancak e-ticaret yaparak ihracat ve ithalat alanlarında da faaliyet gösteriyorsanız, e-ticaret mükellefiyeti için belirlenen yasal düzenlemelere dikkat etmeniz gerekir. Çünkü ulusal satış ağının dışındaki işlemler için vergilendirme usulü farklılaşabilir. 
Bir şirketin vergi mükellefi olması, e-ticaret için de aynı mükellefiyeti kullanması için yeterlidir. Ayrıca bir mükellefiyet başvurusu yapılması gerekmez.  

Mükellefiyet Nasıl Sonlandırılır? 

Mükellefiyet sonlandırma işlemleri için fiziki ve internet kanalları aracılığıyla işlem yapmanız mümkündür. Vergi dairesine giderek bizzat mükellefiyet sonlandırabileceğiniz gibi vergi dairesi interaktif işlemler menüsünü kullanarak da başvuru yapabilirsiniz.

Ortaklı şirketler için mükellefiyet sonlandırma işlemlerinde, her ortak ayrı ayrı başvuru işlemi gerçekleştirmelidir. Böylece şirketin yönetim hissedarlarının tümü, aynı şirket için mükellefiyeti sonlandırabilir.

Vergi dairesi üzerinden yapılan mükellefiyet sonlandırma başvurularının sonuçlarını, yine İnteraktif Vergi Dairesi resmî sitesinden sorgulayabilirsiniz. 

Şirketinizin Ön Muhasebe İşlemlerini Tek Platformdan Takip Edin

Şirket yönetiminin getirdiği sorumluluk ve iş yükü profesyonel yönetim araçlarına duyulan ihtiyacı artırır. Özellikle ön muhasebe takibi ve cari hesap işlemlerinde kolay kullanım ve pratik işlem avantajı sağlamak için nitelikli program desteği alabilirsiniz.

Norma, işletmeniz için gereken tüm kategorilerde entegre kayıt sistemlerini sizin için sunar. Böylece cari hesap ve ön muhasebe kayıtlarınızın tümünü, banka hesaplarınız dahil entegre şekilde kurgulayabilir ve tek platform üzerinden yönetebilirsiniz. Siz de verimli yönetim süreçleriyle şirket başarınızı güçlendirmek için vakit kaybetmeden Norma dünyasına katılın!