Damga Vergisi Hesaplama Damga Vergisi Nedir? 2023 Damga Vergisi Oranları Nelerdir?

Damga vergisi; kişiler arasında, kişiler ve kurumlar arasında ya da kurumlar ile kurumlar arasında yapılan hukuki/resmi iş ve işlemlerin belgesi niteliğinde olan kağıtlardan alınan vergidir. Bu vergi için söz konusu olan “kâğıt” kavramı kişi ya da kurumlar arasında gerçekleştirilen iş ve işlemlerin belgelendirilmesi için kullanılan her türlü fiziki veya elektronik çıktıyı ifade etmektedir.

Dolayısıyla damga vergisi için ya da damga pulu vergisi için; daima fiziki belgelendirmeye ihtiyaç olmayabilir. E-dönüşüm kapsamında iş ve işlemler için dijital yolla elde edilen belgeler de vergilendirme kapsamında yer alabilir.

Damga vergisi alınabilen nitelikteki belgelerin ibrazının mümkünlüğü esastır. Yani vergiye tabi belgeler imzalanabilir, ibraz edilebilir veya imza yerine geçen ibareleri (e-imza vb.) içerecek şekilde düzenlenmiş olmalıdır.

Aynı zamanda hüküm içeren belgeler niteliği taşımaları damga vergisinin kapsamına girmesi için gerekenlerden biridir. Örneğin; kira sözleşmeleri, iş hayatında yapılan ihale ve sözleşmeler ile ücret ödemesi sonrası alınan belgeler damga vergisine tabi “kâğıtlardan” birkaçı olarak sayılabilir.

Damga vergisi ne demek sorusunu doğru yanıtlayabilmek için uygulama şekillerine dair detayların da bilinmesi gerekir. Kişiler arası düzenlenen anlaşma ya da sözleşmelerin damga vergisi yükümlülüğü her iki tarafı da kapsar. Ancak resmi daireler ve kişiler arasındaki belge ve hüküm içeren sözleşme/anlaşmaların damga vergisini kişiler öder.

Damga vergisi oranları dahilinde hesaplanan vergi; taraflardan birinin resmi daire olması durumunda bireyler tarafından ödenmelidir.

Damga vergisi oranlarının belirlenmesi ve uygulamada mükellef tarafın belirtilmesi Damga Vergisi Kanunu ile gerçekleştirilir. Sözleşme damga vergisi ve sair evrakların vergilendirilme usulü kanuna bağlı şekilde yapılır. Ek tablolar aracılığıyla mükellefiyetin kapsamı, muafiyet ve istisna uygulamaları belirtilir. Damga vergisi ödeme sorumluluğu ilgili kağıtları imzalayanlardadır. Kişilerin birbiriyle yaptığı işlemlerin belgesi niteliğinde olan kağıtlar için belirlenen damga vergisinin ödenmesinde taraflar eşit oranda yükümlüdür. Aynı durum kurumlar arası belgelendirmeler için belirlenen damga vergisinin ödenmesi için de söz konusudur. Ancak damga vergisine konu olan belgenin taraflarından biri resmi daire veya kamu kurumu ise yükümlülük tek taraflıdır. Bu tür belgelerde damga vergisinin kişilerce ödenmesi esastır.

İhale damga vergisi oranı, sözleşme damga vergileri; sair damga vergisi oranları ve ödeme koşullarına ek olarak damga vergisine tabi olan kağıtların da bilinmesi mükellefler açısından önem taşır.

Buna göre damga vergisine tabi olan kâğıt ve belgeler şu şekilde sıralanabilir:

• Akit belgeleri
• Belli miktar paranın ihtivasını içeren kağıtlar
• Mukavele ve taahhütnameler
• Kira sözleşmesi damga vergisi
• Tahkim ve sulhname belgeleri
• Fesihnameler ve devir sözleşmeleri
• Kefalet ve rehin senet belgeleri

Resmi daireler aracılığıyla gerçekleştirilen mal/hizmet alımlarında yapılan ödemeler sebebiyle düzenlenen kağıtlar da damga vergisine dahildir. Bu ödemelerin avans olarak yapılması durumunda da damga vergisinin ödenmesi gerekir. Aynı zamanda yapılan ödemelerin ilgili daire hesabına geçişini sağlayan emir ve havalelerin tediyesini beyan eden belgeler de yine damga vergisi kapsamında yer alır.

Tüm hizmetler (ücret, huzur hakkı, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat, ikramiye, ihtisas zammı vb.) karşılığında alınan paralara yönelik verilen makbuzlar damga vergisine dahil kağıtlardan biridir. Bu ödemelerin avans kapsamında yapılması sonrasında verilen belgelerde de binde kırk sekiz oranında damga vergisi yükümlülüğü doğar.

Damga vergisi ne kadar sorusuna yanıt arayan mükellefler için bu vergiye konu olan belgenin niteliği önem taşır. Çünkü damga vergisine tabi olan kağıtların belirli kategorilerde oransal ayrımı mevcuttur. Dolayısıyla hangi belge üzerinden ne kadar damga vergisi ödeneceği ilgili belgenin vergilendirme kategorisi baz alınarak hesaplanmalıdır.

2023 yılı için beyannameler bazında uygulanacak olan ücretlendirmelerden bazıları;

• Yıllık gelir vergisi beyannameleri (294,90 TL)
• Kurumlar vergisi beyannameleri (393,90 TL)
• Katma değer vergisi beyannameleri (194,60 TL)
• Muhtasar beyannameler (194,60 TL)
• Diğer vergi beyannameleri (damga vergisi beyannamesi hariç) (194,60 TL) olarak açıklanmıştır.

Damga vergisi ve damga pulu vergisi hesaplamalarında ilgili kanun hükümlerinde belirtilen oranlar baz alınır. Damga vergisi ödenirken kullanılabilecek iki yöntem mevcuttur. Bunlardan ilkine nispi ödeme; ikincisine maktu ödeme adı verilir.

Sözleşmeye yönelik nispi ödemeler binde 8,25 oranında hesaplanarak bulunur. Eğer sözleşmede herhangi bir oran belirtilmemişse maktu ödeme yapılır.

Damga vergisi kişiler veya kişi ve kurumlar arası iş ya da işlemlerin belgesi olan kağıtlardan alınan vergi türüdür. Damga vergisine tabi olan iş ya da işlemlerin tarafları bazı hallerde resmi daireler olmaktadır. Bu durumda aradaki anlaşma ya da sözleşme damga vergisi için yükümlülük kişileri kapsar.

Damga vergisi aylık ödenen vergiler kapsamında yer alır. Damga vergisi beyannameleri izleyen ayın 23. günü verilir. Aynı ayın 26. gününde beyan edilen vergi tutarının ödenmesi gerekir.

Damga vergisi hesaplama işlemlerinde ilgili kanunda belirtilen oranlar baz alınır ve tutar hesaplanır. Evrakta herhangi bir oran belirtilmiyorsa damga vergisi maktu olarak ödenir. Eğer evrakın vergi için belirlenmiş bir oranı bulunuyorsa bu nispi hesaplama yöntemiyle tespit edilir ve damga vergisi hesaplanır.

Damga vergisi pul yapıştırma şeklinde, makbuz karşılığında, istihkak kesintisiyle ya da basılı damga konulması yoluyla ödenebilir. Makbuz ve ibra senetleri, fatura düzenlemeleri, ulaştırma belgeleyen kağıtlar, elektrik – telefon vb. abonman mukaveleleri gibi belgeler için basılı damga konulması yoluyla ödeme yapılabilir.

Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen vergi mükellefleri; kurumlar tarafından son 1 (bir) ay içinde düzenlenmiş kağıtların vergisini ertesi ayın yirmi üçüncü gününe kadar beyan etmelidir.

Maliye Bakanlığı tarafından genel bütçeli daireler, özel bütçeli daireler, il özel idareleri ve belediyeler, kamu teşekkülleri ile iştirakleri, kamu müesseseleri ve iştirakleri ile bu müesseselerin çeşitli ödemelerinde kullanılan vergiye tabi makbuzlar ve kağıtlara dair damga vergisi ödemelerinde istihkaklardan kesinti yapılabilmesine dair izin verilebilir.

Devlete ödenen vergilerin tümünde olduğu gibi vergi ödemelerine ilişkin usul ve esaslar da kanun aracılığıyla bildirilmiştir. Bunun anlamı mükelleflerin ilgili kanun gereğince söz konusu ödemelere zorunlu olduğudur.

Kira damga vergisi oranı, sözleşme vergi oranları, ihalelere ilişkin vergilendirme oranları dahil olmak üzere sayısız kategoride vergi usul ve esası kanun yoluyla mecburi kılınmıştır. Sonuç olarak mükelleflerin kısmi şekilde veya hiç vergi ödememesi belli yaptırımları beraberinde getirir. Damga vergisi ödenmediğinde uygulanacak cezai işlemlerin süresi ve kapsamı yine kanun yoluyla bildirilmiştir.

2023 yılı için vergi ceza oranlarında ortalama %123 oranında bir artış olmuştur. Damga vergisine tabi olan kağıtların vergi ödemelerinin noksan yapılması ya da hiç yapılmaması halinde kâğıdı ibraz edenler cezadan sorumlu hale gelmektedir.

Makbuz karşılığında ödeme yapmak isteyen mükellefler tarafı oldukları işlemlere yönelik düzenlenen kağıtlara dair vergiden sorumludur. Bunlar arasında vergiden müstesna olanlar için noksan ödeme gerekliliği bulunmaz.

Resmi daireler tarafından ya da noterler tarafından düzenlendikten sonra verilen ve damga vergisine tabi olan kağıtların vergisinin ödenmemesi halinde ilgili kağıtların vergisinden mükellef sorumludur. Ancak noksanlığa ilişkin kanuna göre kesilen cezalardan düzenleyenler sorumlu tutulur. Bu durumda damga vergisi ödenmemiş kağıtların noter veya resmi daireler tarafından onaylanması mümkün değildir.

Damga vergisine ilişkin kararlar aracılığıyla belirtilen istisnai durumlar söz konusudur. Kira kontratı damga vergisi oranı, beyanname bedelleri gibi hususların kanun yoluyla belirlenmesinde olduğu gibi bu istisnai durumlar da yine ilgili kanun hükmünce belirlenir ve uygulanır.

Sonuç olarak icra dairelerine ödenen harç ve masrafları ifade eden makbuzlar, kişilere tebliğ amacı içeren kararlar, Sayıştay ilamları, Sayıştay kararları ve karneler ile ihtiyar heyetleri tarafından verilen mazbatalar damga vergisinde istisnalar kapsamına girer.