Kurumlar Vergisi Kurumlar Vergisi

Kurumlar vergisi; ödeme sorumluluğu kurumlarda ve tüzel kişilerde olan, Türkiye Cumhuriyeti vergilendirme sistemine ait bir vergi türüdür. Bu türe ait vergilendirme esasları Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümleriyle ve Gelir Vergisi Kanunu (GVK) yasalarıyla belirlenir. Buna göre kurumlar vergisi ödeme yükümlülüğü sermaye şirketlerine aittir. Şahıs şirketleri, sahipleri ile eş değer statüde sayıldığından gelir vergisi kapsamında yer alır.

GVK esaslarına göre şirketlerin gayrisafi kazançlarından; yapılan giderler düşüldüğünde elde edilen tutarlar, kurumlar vergisi olarak hesaplanır.

Gayrisafi kazançlar üzerinden düşülmesi gereken giderlerin kapsamı, ilgili yasa ile belirlenmiştir. Bu durumda şirketler her harcamasını gayrisafi hasılattan düşerek kurumlar vergisi hesabı yapamaz.

Kurumlar vergisine ilişkin kanun düzenlemesinde yer alan 32. madde ile tahakkuk edilen tutarların hangi oranda matrah hesabına dahil edileceği belirlenmiştir.

Kurumlar vergisi oranları 2023 yılı için %20 olarak uygulanmaktadır.

2023 yılında kurumlar vergisi GİB ödemeleri için ise oranlar %20 olarak açıklandı.

Kurumlar vergisi hesaplamaları için önemli kategorilerden biri de bu vergi türüne dahil olan kazançların belirlenmesidir. İlgili yasayla; anonim, limited ve komandit şirketler ile dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler/kamu kuruluşlarının belirli kazançları kurumlar vergisi kapsamına alınmıştır.

• Anonim Şirketler
• Limited Şirketler
• Komandit Şirketler
• Derneklere ait İktisadi İşletmeler ve Kamu Kuruluşları
• Vakıflara ait İktisadi İşletmeler ve Kamu Kuruluşları

• Ticari kazançlar
• Zirai kazançlar
• Ücret ve ödemeler
• Serbest meslek icrasına bağlı kazançlar
• Gayrimenkul gelirleri
• Menkul kıymet gelirleri
• Sermaye iratları

Mükellefiyet kapsamının belirleyici yasaları gereğince; ödenmesi gereken vergi ve harçlara karşı eksiksiz sorumluluğu bulunan ve kısmi olarak sorumluluklardan muaf mükellefler bulunmaktadır.

Tam mükellefiyet; Türkiye Cumhuriyeti kurumlar vergisi mükelleflerinin, iş yeri veya sair gelirleri için yurt içi ve yurt dışı faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlara ilişkin eksiksiz şekilde sorumlu olmasını ifade eder.

Mükellefler için yapılan kapsam ayrımlarından biri de dar mükellefiyet uygulamasıdır. Bu uygulamadaki amaç; ülkede faaliyet gösteren ve kurumlar vergisi kapsamında yer alan mükelleflerin, yalnızca yurt içi kazançları için vergilendirmeye tabi olmasını sağlamaktır.

Dar mükellef kapsamındaki kurumlar vergisi mükellefleri; kurumlar vergisi beyanname ve ödeme işlemleri için sadece Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yer alan kazanç faaliyetlerini kaynak gösterir ve o kazançlar üzerinden hesaplama yapar.

Kurumlar vergisi beyannamesi; yıllık vergi ödemeleri veya geçici vergi beyanı için kullanılan, işletmelerin vergiye tabi kazançlarına yönelik bildirimlerin yer aldığı formdur. Hesap dönemlerini takip eden 4. aya ait 25. güne kadar tebliği zorunlu olan bu beyannameler; e-Beyanname hizmeti aracılığıyla kurumlar vergisi GİB teslimi yapılmak üzere hazırlanır.

Beyanname bildirimleri ve hesaplamaları, kurumların tüm vergiye tabi kazançlarının tek hesapta toplanması şeklinde yapılır. Yani bir kurumun iradesinde bulunan şube, ajans, mağaza ya da üretim tesisi gibi işletme varlıkları için ayrı ayrı beyanname hazırlanmaz. Bu varlıkların tabi olduğu üst kurum için tek bir kurumlar vergisi beyannamesi hazırlanır ve bu işletmelere ait tüm kazançlar kurumun kazancına eklenerek oranlama ile vergi tutarı bulunur.

Kurumlar vergisi ödemekle yükümlü mükellefler için beyanname verme süreleri oldukça önemlidir. Kurumlar vergisi beyannamesi her yılın 4. ayının ilk gününden son günü mesai bitimine kadar (1-30 Nisan) verilmektedir. 

Bu kapsamda gider gösterme, kazanç oran hesabı yapma ve sair işlemlerin yer aldığı beyannamelerin açıklanan süreç içerisinde e-Beyanname hizmeti ile GİB (Gelir İdaresi Başkanlığı) internet vergi dairesi kurumuna teslim edilmesi gerekir.

2023 yılına ait kurumlar vergisi beyannamesi ise herhangi bir uzatma söz konusu olmadığı durumda 1-30 Nisan 2023 tarihleri arasında verilecektir.

Kurumlar vergisi ödemeleri için mükelleflerin hesaplama sırasında gider gösterme hakkı bulunur. Bu haktan yararlanmak isteyen kurumların Gelir Vergisi Kanunu 40. madde uyarınca; gider gösterilmesi kabul edilen kategorileri dikkate alması gerekir. Gayrisafi hasılatın gider kalemleri, kurumlar vergisi indirimi olmak üzere beyan edilerek tutar hesaplamalarında belirtilebilir.

Kurumlar vergisi yıllık kazançlar baz alınarak hesaplanır. İşletmelerin ticari faaliyetleri sebebiyle ortaya çıkan zararlar; sonraki döneme ait kazançların vergilendirmesinden düşülebilir. Bu işlemin yapılması için beyannamede ilgili yıllara ait kazanç tutarları ve zarar tutarları ayrı ayrı ibraz edilir. Beş yıldan uzun süre sirayet etmemesi şartıyla; kurumların geçmiş yıl zararları sonraki yıllara ait vergilendirme tutarı hesaplamalarında indirim olarak gösterilebilir.

Yıllık olarak ödemesi yapılan kurumlar vergisi taksit şeklinde ödemeler için de hak tanınan vergi türlerinden biridir. Bu durumda beyan edilen vergi tutarının; ibrazın yapıldığı ayın sonuna kadar ödenmesi gerekir.

Yıllık olarak ya da taksitler halinde yapılan vergi ödemelerinin her biri beyanname esasına uygun tahsil edildiğinden; ödeme işlemlerinden önce beyanname ibrazının yapılması şarttır. Kurumlar vergisi yapılandırma ödemeleri de ilgili yapılandırma işleminin sonrasında gerçekleşir. Onay alınan yapılandırma işlemi ve kurumlar vergisi rutin ödemesi; anlaşmalı bankalar aracılığıyla ya da GİB resmi sitesi üzerinden yapılabilir.

Adi ortaklıkların tüzel kişiliği bulunmadığından kurumlar vergisi mükellefi sayılmazlar. Bu sebeple ikiden fazla kurumlar vergisi mükellefi ortaklık kurarsa; ortaklığa ait gelirlerin vergilendirmesi, şirketlerin ortaklıktaki hisseleri üzerinden kazanca dahil edilmesiyle yapılır.

Dar mükellef kapsamında yer alan inşaat taahhüt şirketleri için ilgili kanunda ortaklık kurmaları halinde elde edecekleri kazanç için özel bir hüküm bulunur. Bu hüküm uyarınca dar mükellefiyet sahibi inşaat taahhüt şirketleri, adi ortaklıkları için iş yeri statüsü kazanır ve elde edilen iratların tümü ticari kazanç sayılarak vergilendirme yapılır.

Tüm kurum ve sermaye şirketlerini kapsayan kurumlar vergisi için yasalar yoluyla muafiyet uygulaması yapılmıştır. İlgili yasalar uyarınca kamu idare ve kuruluşlarının iştirakinde olan, sosyal amaçla işletilen; şefkat-rehin ve yardım sandığı, aşevleri, ceza kurumları ile tutukevleri kurumlar vergisinden muaftır. Yasanın çıkışından sonraki dönemde bu muafiyete, darülaceze atölyeleri, öğrenci yurtları, öğrenci pansiyonları gibi kurumlar da dahil edilmiştir.

Kurumlar vergisi beyannameleri bağlı olunan vergi daireleri ile GİB resmi internet adresi üzerinden kabul edilmekteydi. Ancak son dönemde yönetmelik değişikliği ile fiziki beyanname teslimi sonlandırıldı. Bu bağlamda e-Beyanname uygulaması ile tüm beyanname teslimleri GİB resmî sitesi üzerinden yapılmaktadır.

Limited şirket kuruluş işlemleri ve sorumlulukları konusunda en çok merak edilen konulardan biri de mükellefiyet kapsamına ilişkindir. Limited ve anonim şirketlere ait gayrisafi kazançların tümü kurumlar vergisi kapsamında yer alır.

Sermayesi paylara dağıtılmış olan komandit şirketler için kurumlar vergisi mükellefiyeti, komanditer ortakların hisse paylarına yönelik olarak uygulanmaktadır.

Şahıs şirketleri işlev ve sorumluluk bakımından sahipleriyle eş değer kuruluşlardır. Bu bakımdan değerlendirildiğinde tüzel kişilik edinmezler. Şahıs şirketleri gelir vergisine tabidir ve kurumlar vergisi kapsamında yer almaz.

Kurumların varoluşu gerçek kişilerin bir araya geldiği yapılaşmayla mümkündür. Kurumlara ait kazançlar için vergilendirme ve pay alma dağılımı ortaklar arasında yapılır. Kurumlar vergisi bu özelliğe haiz olmuş sermaye şirketleri ve kuruluşlar için uygulanan bir vergi türüdür.

Gelir vergisi ise gerçek kişi kazançlarını esas alır. Gelir vergisi ödemekle yükümlü olan kişiler için bir şirket veya kurumda ortak/sahip olma ilişkisi aranmaksızın, kazançlarının vergiye tabi tutulması söz konusudur.

Geçici vergi kavramı; vergi türlerinin yıl içerisine yayılan periyotlar halinde ödenmesini ifade eder. Peşin vergi olarak da adlandırılan bu vergi türü aslında ayrıca bir vergi uygulamasını değil, vergi uygulamalarının yıl içinde parça parça ödenişini ifade eder.

Kurumlar vergisi ise yasayla kapsamı belirlenmiş mükellefleri olan, belirli iratları kazanç kabul edilen vergi türlerinden biridir.